Հղումներ

Litopedia.org
Hy.wikipedia.org
Anunner.com
avproduction.am

Տարածել

Twitter
Facebook
LinkedIn
Print

Գրական մեր միջավայրը սիրում ու գնահատում էր նրան

Իգնատ Մամյանը գրական ասպարեզ է եկել 70– ականների սերնդի հետ:
Բարձրագույն կրթություն ստանալուց հետո սկսել է իր աշխատանքային և ստեղծագործական ուղին հայրենի Նոյեմբերյանի «Ծիածան» շրջանային թերթում, իսկ 1976-1980 թթ. եղել է «Սովետական Հայաստան» պաշտոնաթերթի թղթակիցը հանրապետության տարբեր շրջաններում: 1980-ին նշանակվել է «Ծիածան»-ի գլխավոր խմբագիր, իսկ 1982-ից՝ «Գրական թերթի» պատասխանատու քարտուղար:
Հատկապես այդ տարիներին Ի. Մամյանը գրական և ընթերցողական հասարակայնության ուշադրությունը գրավեց իր բազմաթիվ ակնարկներով, որոնք հարազատորեն արտացոլում էին հայրենի հողի և այդ հողին իրենց աշխատանքով ու երազանքներով շունչ և կենդանություն հաղորդող մարդկանց կերպարները:
Մամյան-ակնարկագիրն ու հրապարակախոսը որսում էր կյանքի զարկերակը, արծարծում հրատապ պրոբլեմներ, բայց նաև բերում իր հետ բանաստեղծի գրչին հատուկ գեղարվեստական արտահայտչականություն:
Իր առաջին գիրքը՝ «Հանդի հաց» ժողովածուն, հրատարակեց 1978 թվականին: Հետագա ժողովածուներում («Երկնաքարեր», 1985,«Հիշողության կղզիներ», 1987, «Ոգեկանչ», 1996, «Վայրի մեղր», 1999 և այլն) նա դրսևորեց իրեն որպես քնարական ու քաղաքացիական խառնվածքի բանաստեղծ:
Ի. Մամյանի գրողական ձիրքը նույնպիսի համոզչականությամբ արտահայտվեց նաև գեղարվեստա-վավերագրական արձակում, որի լավագույն վկայություններից են «Մեթերհեմ բանտի կալանավորը» և «Վիրավոր լեռան ճիչը» գրքերը: Մամյան արձակագրի հիմնական թեման մեր ազգային-ազատագրական պայքարի անցյալ ու նորօրյա էջերն էին:
Ի. Մամյանը աշխատել է Հայաստանի գրողների միությունում՝ որպես գործադիր տնօրեն: Գրական մեր միջավայրը սիրում ու գնահատում էր նրան՝ իր մարդկային ուրույն խառնվածքի, աշխատասիրության, հասարակական նվիրումի և, իհարկե, գրական-ստեղծագործական ինքնատիպության համար:
Նա նաև Հայաստանի ժուռնալիստների միության անդամ Էր:
Ի. Մամյանի հիշատակը միշտ վառ կմնա նրան ճանաչողների և ընթերցողների սրտերում:

Հայաստանի գրողների միության վարչություն

Հ Ա Յ Ը

Քրիստոնյա երկրի գմբեթների վրա
Զրնգում են խաչերն աղետալի ճիչով.
Բիբլիական լույսը աչքերի մեջ վառած`
Ո՞ւր է գնում հայը
Ալեկոծված դարի տագնապների միջով:

Ո՞ւր է գնում հայը.
Դեմը՝ դավեր ու ոխ,
Սև չարության ամպն է դեմքին շնչում,
Կաղկանձում են շուրջը կրքեր ասպատակող
Ու ձորերից լուսնի շնագայլն է հաչում:

Նրա հայրենիքը դաժանորեն ճեղքվեց,
Նրա հույսը ճչաց կործանումի ցավով,
Եվ անգղեր թռան վայրի խավարներից‘
Ծվատելու նրա հավատն աղետավոր…

Սակայն իր հին երկրի ահեղ արհավիրքից
Այն քաջի պես, որին… չեն սպասում արդեն,
Արյունոտված ծնկով նա բարձրացավ կրկին
Ու իր ճշմարտությամբ կանգնեց աշխարհի դեմ:

Հա՛յը…
Մեկն իր սերն է պարզում կարեկցանքով,
Մեկն իր հացն է կիսում տվայտումով հոգու,
Բայց քո ճշմարտությամբ ու քո տառապանքով
Միայնա՛կ ես դու, հա՛յ, ամբողջ տիեզերքում…

… Խռիվ հորիզոնում—
Թշնամություն ու մաղձ,
Գահավիժող կուռքեր, խոշտանգվողի ցասում.
Ո՞ւր է գնում՝ ցավը ատամներով սեղմած,
Անվերջ կորուստների պատարագը ներսում:

Հայը՝ գրի մշակ,
Քարի պատգամախոս,
Միշտ իր երկնավորի խոհակիցը հլու—
Ո՞ւր է գնում այսպես վիրավոր ու ըմբոստ
Ու պատմության համար այսպես վրիժառու:

Ի՞նչ էր ուզում հայը.
Հղել նրանց հոգուն
Խաչված արդարության տառապանքը վերին,
Սակայն ո՞վ էր նրա ցավին արձագանքում,
Ո՞վ էր լսում ձայնը նրա մորմոքների:

Նրանց հայացքներում — օտարության փշեր,
Նրանց հոգիներում—նիրհող անդորրություն,
Մեկն ավազում թաղած իր ոսկին էր հիշել,
Մեկն՝ իր ապարանքը թաքուն լեռնահովտում…

… Եվ գնում է հայը —
Չհասկացվա՛ծ, մենա՛կ,
Օ՛, մի մռայլոտվեք շշուկներով մթին,
Նա ոխ չունի քո դեմ, անապատի զավակ,
Նա քո թշնամին չէ, տափաստանի որդի:

Նրա տանջանքի մեջ —
Արյունոտված խաչեր,
Նրա հողմոտ կրծքին — տրոփյուններ վերքի,
Նա չի խնդրում հույսի կարեկցական կանչեր.
Նա չի փնտրում ուրիշ դրախտային երկիր:

Հայը պիտի գնա՛ մրրիկների միջով,
Հայը պիտի հասնի՛ այն խորքերը խորին,
Որտեղ դարեր առաջ վայրենական ճիչով
Թաղեցին իր բախտի նշխարն արևային:

Ու կտեսնենք մի օր—
Գագաթներին Մասյաց,
Ուր ելնում էր մի նոր արեգնացյալ կացին,
Մեր հավատն է հառնել՝ աշխարհներին պարզած
Հայոց ճշմարտության մարգարտացոլ խեցին:

ԴԵՐՎԻՇԸ

Մաշված լաթերի պես նետած ավազներին
Մեր երազները խեղճ ու կարոտներն անտուն,
Հոգնած հայացքներս մթնող հորիզոնին՝
Մենք սպասում էինք Անապատի Մարդուն։

Իմաստունի, մոգի շքեղ պատմուճանով
Նա գալու էր սիրո գավազանը ձեռքին,
Կախարդելու էր մեզ աստեղային ձայնով՝
Փոխարկելով մեր մեջ հառաչանքը երգի։

Ու երբ բլուրներին իջավ լուսնի թախիծ,
Երբ հեծկլտաց Ոգին ավազներում հեռվի,
Խավար անապատի ահեղ լռությունից
Չարչարանքով ելավ մի աղետյալ դերվիշ…

Քամիներից կքած, դեմքին արյան բծեր,
Անտես խարազանի շառաչները մեջքին,
Մերկ մարմընի վրա ողորմելի քրձեր՝
Նա գալիս էր ասես տառապանքի խորքից։

Նա, որ պիտի ցավոտ մեր վերքերը բուժեր
Ու բորբոքեր հույսի կրակները մարող,
Բոբիկ ոտքերի մեջ անապատի փշեր՝
Օրորվում էր մեր դեմ այդ ամենի կարոտ…

Եվ լոկ հայացքն էր, որ — անհունորեն վճիտ,
Մարմնի ավերակից երանելի շողաց…
Հավաքեցինք ջրի կաթիլները վերջին
Ու տվեցինք հացի փշրանքները եղած…
Երբ չարաչար խաբված՝ շրջվում էինք դարձյալ
Դեպի մորմոքը հին — դեպի ծառերը չոր,
Մեր պաղ հոգիներով մի ղողանջյուն անցավ
Ու մեզ լցրեց շքեղ գաղտնիքների շնչով…

— Ո՞վ էիր դու, եղբա՜յր…— տնքում էինք լռին
Եվ պատասխան չկա՜ր մեր կանչերին տրտում,
Տխրալույս էր միայն թափվում բլուրներին,
Եվ խո՜ւլ ոռնում էին հողմերն անապատում։

© Իգնատ Մամյան
«Վայրի Մեղր», Երևան, «Նաիրի» հրատարակչություն, 1999

Վերջին գրառումները

ՃԱՆԱՊԱՐՀԸ ՏԱՆՈՒՄ ԷՐ ԴԵՊԻ ՄԱՀ 06/05/2019
ՄՈԻՐԱՑԿԱՆԻ ՄԱՀԸ 30/12/2018
Ձյուն է գալիս 28/12/2018
ՊԱՐԶԱՊԵՍ ԱՐԻ… 25/11/2018
Եռերգություն Երևանին 21/10/2018
Հավերժական պատարագ 07/09/2018
ՈՐ ՏԱՃԱՐԸ ՉԴԱՌՆԱ ԲԱԲԵԼՈՆՅԱՆ ԱՇՏԱՐԱԿ 21/08/2018
Հայ դասական քերթության ոգեկիրը 21/08/2018
ԳԱՂՏՆԻՔԻ ՊԵՍ… 18/08/2018
ՀԵԹԱՆՈՍ ԽՈՍՏՈՎԱՆՈԻԹՅՈԻՆ 14/07/2018

Ամենաշատ ընթերցված

Լույս՝ փշաքաղված դաշտերի վրա
ՄԻ ԳԻՇԵՐՎԱ ՃԱՄՓԱ
Ինձ սերն է ապրեցնում
«Հեռավոր զանգերի կանչը»
«Մանկության սարերի կանչը»
Երամի վերջին կռունկը
Աֆորիզմներ
ՀԵԹԱՆՈՍ ԽՈՍՏՈՎԱՆՈԻԹՅՈԻՆ
«Հեռավոր զանգերի կանչը»
Գրադարանավարուհին

Վերջին մեկնաբանությունները

Amaliya՝ Ինքնաորոնում տառապանքի լույսով գրառման
Աշոտ Հակոբյան՝ Կարևոր ներկայություն գրառման
Ֆրիդա Կարապետյան՝ «Մեթերհեմ բանտի կալանավորը» գրառման
Հասմիկ Եղիազարյան՝ Միջոցառում` նվիրված Իգնատ Մամյանի 70-ամյակին գրառման
Sona Hoveyan-Buniatyan՝ ՁԱՅՆ ՀԵՌԱՎՈՐԻ գրառման
Mher Arghamanyan՝ ՁԱՅՆ ՀԵՌԱՎՈՐԻ գրառման
Հայկուշ Ալեքսանյան՝ Արցունքոտ է գրիչս, սիրտս՝ դողդոջ գրառման
Վահունի Հովակիմյան՝ ԳՆՉՈՒՀԻ ԼԵԼԱՆ գրառման
Կամո Վարդենց՝ ՏԵ՛Ր ԼԻՆԵՆՔ ՄԵՐ ՑԱՎԻՆ գրառման
Կամո Վարդենց՝ Երկնային աղերս գրառման
Սվետլանա Գրիգորյան՝ ԵՂԵՐԵՐԳ ՍԻՐՈ ԾՆՆԴՈՎ գրառման
Սոնա Հովեյան՝ ՄԵՐԺՎԱԾԸ գրառման
Սամվել Մարտիրոսյան՝ ՄԻԱՅՆԱԿ ԾԵՐՈԻՆՈԻ ՄԱՀԸ գրառման
Ժորա Բարսեղյան՝ ՄԵՐԺՎԱԾԸ գրառման
Սերգեյ Աբազյան՝ ԵՂԵՐԵՐԳ ՍԻՐՈ ԾՆՆԴՈՎ գրառման

Ֆեյսբուք

Ֆեյսբուք

Բնածին տաղանդի տեր բանաստեղծ էր

Իգնատ Մամյանը բնածին տաղանդի տեր բանաստեղծ էր, մտավորականի այն տեսակը, որն ուներ սկզբունքներ և դրանց նվիրյալն էր, վերջապես, իր ժողովրդի, իր երկրի, հայրենի լեռնաշխարհի ճշմարիտ հրապարակագիրը:

Լևոն Անանյան
ՀԳՄ նախագահ

Եվ…Իգնատը եկա՞վ, թե՞ գնաց

Իգնատի սարերում շարմաղ անձրևը մի պահ կտրվեց, ձիու արծաթ վրնջյունը կպավ լեռնաշխարհի ջրերին, նախնիների ձենը մի պահ կուչ եկավ, հին ու նոր ֆիդայիները լցրին հրացանները:
Եվ…Իգնատը եկա՞վ, թե՞ գնաց: Նորից Իգնատի արծաթ եզերքում ազնիվ անձրևներ են շփշփալու, նորից կարոտի ձիերը վրնջալու են, ու իր չափանիշների հետ սարերն է բարձրանալու Իգնատը...

Հրաչյա Մաթևոսյան
Արձակագիր, հրապարակախոս

Նրան գիտեմ որպես շատ օրինավոր եվ շատ կարգին հայ մարդու

Բարեբախտություն ունեցել եմ նրա հետ երկարատև և ուսանողական, և ընկերական ճանապարհ անցնելու, և նրան բարեբախտաբար շատ լավ գիտեմ որպես իսկապես շատ օրինավոր և շատ կարգին հայ մարդու:

Սամվել Մուրադյան
Գրականագետ

Երկնային աղերս

… Եվ կռունկն ընկավ թևատարած:
Եվ մեծ երամի հին օրենքով
Ընկածի տեղը – վերքի պես բաց,
Չի լրանալու ուրիշ մեկով:

Ընկածի տեղը – իրենն է լոկ.
Նա պիտի ահեղ համբերությամբ՝
Գոյի ձևերում փոխարկվելով,
Դառնալով ծաղիկ, արցունք ու ամպ,

Ներսում երկնքի սերը խորունկ
Եվ հին թևերի խաչը պահած,
Աշխարհ գա նորից որպես կռունկ
Եվ գնա՜ դեպի իր տեղը բաց…

… Ու թե այս օրենքն աշխարհում կա,
Իմն ինչո՞ւ այսքան երկար տևեց.
Հազար դար առաջ ես ցած ընկա-
Տեղս դեռ բաց է երամի մեջ:

Ես Իգնատին կհամեմատեի գրական զինվորի հետ

Ես Իգնատին կհամեմատեի զինվորի հետ: Գրական զինվորի հետ: Նրա ներկայությունը մեր գրական կյանքում անհրաժեշտ է:

Նորայր Ադալյան
Գրող, դրամատուրգ

Իր բնութագիրն իր գիրն է, իսկականը…

Նրա կորուստը հայրենի բնության վավերագրողի կորուստն էր, ով խաշամի տակից ջուր խմելուց առաջ միշտ փաթաթվում էր հաճարենու բնին և նրա հետ դարերի մեջ կորած մեր պատմության հին էջերն էր փնտրում:
Նա կուրծքը դեմ տված անմռունչ, անհույս լավատեսի վճռականությամբ անբիծ էր ուզում պահել հայրենի եզերքի լազուրը, որ կոտրված թևով ժայռի տակ թպրտացող արծվին էլ ոչ ոք երկիր չի կարող խոստանալ…, բացի Իգնատ Մամյան բանաստեղծից: Իր բնութագիրն իր գիրն է, իսկականը...

Վանուշ Շերմազանյան

Նրա բացակայությունն աղքատացրեց իմ միջավայրը

Իմ նախկին ուսանողի հետ մտերմիկ հարաբերությունն եմ ունեցել, հպարտացել և հպարտանում եմ նրան տվածով և խորունկ ափսոսանք հայտնում, որովհետև շատ ասելիք ուներ, որ չասաց: Իգնատը բարությամբ խմորված մարդ էր, մարդամոտ, սրտամոտ: Նրա բացակայությունն աղքատացրեց իմ միջավայրը:

Կիմ Աղաբեկյան
ԵՊՀ դասախոս, գրականագետ

Այդպես վարանոտ մի նայիր դու ինձ

Ա-ին

Այդպես վարանոտ մի նայիր դու ինձ,
Ես չեմ բաժանվում խաբված ու դժկամ,
Ես հեռանում եմ քո ճանապարհից
Որպես հին ընկեր, որպես բարեկամ։

Ես քեզ օրհնել եմ, որ դու միշտ կյանքում
Երջանիկ լինես, չունենաս թախիծ,
Ու հիմա, որպես քո մի տխրություն,
Ես հեռանում եմ քո ճանապարհից։

Մտահոգվել եմ ես միշտ քեզ համար,
Որ հանկարծ ոտքդ չկպչի՜ քարի,
Ու հիմա, որպես քո ճամփի մի քար,
Ես հեռանում եմ քո ճանապարհից...

Քեզ բարի ճամփա, գնա՜, սիրելիս,
Ես էլ ուժ չունեմ քեզ հետ քայլելու,
Ես ինձ կորցրի քեզ որոնելիս,
Գնում եմ հիմա ես ի՜նձ գտնելու…

Իգնատ Մամյանը մեր սերնդի լավագույն գրողներից է

Իգնատ Մամյանն իր խոսքով և գործով մեր սերնդի լավագույն գրողներից է, ում գրական մուտքը անցյալ դարի 70-ական թվականներին շնորհավորել է Վահագն Դավթյանը, ասելով, որ տաղանդավոր անհատ է գալիս գրականություն:

Էդվարդ Միլիտոնյան
Բանաստեղծ

Ընկերոջ խոսք

Իգնատ Մամյանի գրական գործը մշտապես արժանի է հատուկ ուշադրության ու գնահատումի:

Յուրի Ավետիսյան
Լեզվաբան, բանասիրական գիտությունների դոկտոր

Մեզ էլ մի տեսակ կիսատ թողեց…

Շատ բան հասցրեց անել և շատ բան թողեց կիսատ: Այնպե՜ս էր շտապում, զգո՞ւմ էր ինչ-որ բան: Անպայման զգում էր, քանզի փոխվել էր, դարձել ինքնամփոփ ու հաճախ էր տագնապալի բաներ ասում:
Այո, նա շատ բան թողեց կիսատ, և շուրջս գոյացած ամայությունը վկայում է, որ նա մեզ էլ մի տեսակ կիսատ թողեց...

Հովհաննես Ղազարյան
Բանաստեղծ

Ե՛վ խորունկ, հոգեհույզ բանաստեղծ, ե՛վ կրակոտ, համարձակ հրապարակախոս

Իգնատ, վաղամեռիկ իմ գրչեղբայր, հին ու հավատարիմ ընկեր... լիուլի՝ ստեղծագործական արգասավոր քո ճանապարհով, ժամանակի վերուվարումների մեջ ոչնչով չխաթարված մարդկային հաստատ, պայծաո նկարագրով։ Դու իմացար, համոզվեցիր, որ քեզ ընդունում ու սիրում են և՛ որպես, խորունկ, հոգեհույզ բանաստեղծի, և՛ կրակոտ, համարձակ հրապարակախոսի, և՛ իհարկե, տաղանդավոր արձակագրի, որ հմուտ գրիչ ունի ու կյանքի լայն ճանաչողություն։ Առանձնահատուկ էր քո սերն ու նվիրումը հատկապես հայրենի եզերքիդ հանդեպ, որի իսկական երգիչն ու պատմագիրը դարձար...

Լևոն Բլբուլյան
Բանաստեղծ

Եղերերգ անձնական

Շքեղ բացվել է աշնան տաք օրը,
Շռայլ բուրում է խունկն առավոտի.
Մայրս կանչում է իմ մեծ եղբորը,
Որ գա, մեր կարմիր աքլորը մորթի:

Եվ թթենու տակ սեղանը բացել,
Գալիս են հերթով, շուրջը բոլորում,
Մաճառը կարգին գինի չի դարձել,
Ըմբոստ խշշում է կավե սափորում:

Ուրախ զարկում են բաժակ-բաժակի,
Հիշում, պատմում են հնօրյա դեպքեր,
Եվ ուզում են, որ իմ քույրը երգի
Հեռու սարերի ծաղկահոտ երգեր:

Ի՜նչ կենացներ են հնչում սեղանին,
Ի՜նչ մաղթանքներ են մեր տունն օրորում...
... Ինձ էլ տվեցին մի բաժակ գինի,
Ու ես քուն մտա ծառի ստվերում:

.. Եվ արթնացել եմ: Եվ ո՜չ ոք չկա.
Ոչ հյուր ու սեղան, ոչ գինի ու հաց:
Սառը քամի է, աղոտ լուսնկա
Ու մեր թթենին — վաղո՜ւց չորացած:

Տնքում եմ ցավով, ձայնում եմ կրկին,
Եվ ի պատասխան իմ կանչ ու հարցի`
Հեռո՜ւ զնգում են գիշերվա խորքից
Ժանգոտ խաչերը գերեզմանոցի...

Իգնատ Մամյանն իր հաստատուն տեղն ուներ…

Իգնատի պարագայում բանաստեղծն ու հրապարակախոսը հավասարապես ներկա Էին:
Վստահորեն կարելի Է ասել, որ Վարդգես Պետրոսյանից ու Մարգո Ղուկասյանից հետո և նրանց շարքում Իգնատ Մամյանն իր հաստատուն տեղն ուներ...

Տիգրան Նիկողոսյան
Լրագրող